کسب و کار خانوادگی در بهارستان

قرار است برویم میانه‌های کوچۀ شهید خاکستری ۳۱ و آن‌قدر پلاک خانه‌ها را رد کنیم تا برسیم به درِ گاراژیِ کِرمی‌رنگ. فاطمه خانم گفته همان‌جا که خانم‌ها جمع شده‌اند، نشانی ماست و ما حالا آمده‌ایم جلوی یک دربند مغازۀ در حدود ۱۲ متری، مربوط به زوج جوانی که عرقگیر روی صندلی خودرو تولید می‌کنند.

سمیرا کرمی و سید مصطفی انوری وقتی دیدند تغییر مدیریت در یکی از بخش‌های فرودگاه بین‌المللی مشهد، آیندۀ شغلی، که زندگی‌شان به آن وابسته بود، تغییر داد، کاسۀ چه‌کنم دستشان نگرفتند و ماتم‌زده، کنج خانه را به تلاش برای آغاز شغلی دیگر ترجیح ندادند تا دچار مرگِ روحی تدریجی شوند.

به جای نشستن و دست روی دست گذاشتن، فکرهایشان را روی هم ریختند. تصمیم گرفتند کار کنند تا خرج و مخارج زندگی را تأمین کنند. شاید وقتی که هر دو دستِ همت روی زانو گذاشتند و یاعلی گفتند، در تخیلشان هم این روز‌ها را نمی‌دیدند؛ اما روز‌ها و سال‌ها آن‌قدر زود گذشته است که حالا این زوج با حمایت خانواده‌هایشان به صادر کردن محصولِ دست خانم‌های خانه‌دار فکر می‌کنند.

قصه کسب‌و‌کاری که راه انداختند، از روز بیکاری مردِ خانه تا حالا که با سه فرزند و ۴۰۰ بافندۀ خانم، بازار تولید «خوش‌نشین خودرو» را به دست گرفته‌اند، دراز است. برای همین به مناسبت روز ملی کارآفرینی و ترویج آموزش‌های فنی‌و‌حرفه‌ای، در یک نیم‌روز همراهشان شده‌ایم تا از اتحاد یک خانوادۀ تولیدکننده کالای ایرانی بیشتر بدانیم.

دوباره برمی‌خیزیم

زوج محله المهدی، کارخانه راه‌اندازی نکرده‌اند، اما دست خیلی از خانم‌های خانه‌دار که دنبال کسب درآمد هستند کار داده‌اند. کارآفرینی آقای انوری و خانم کرمی با سرمایه‌ای اندک و چند نیروی بافنده مبتدی شروع شد. از ابتدا هم نامش چنین شسته و رُفته نبود که بگویند می‌خواهیم «عرقگیر روی صندلی خودرو» ببافیم.

انوری می‌گوید: بیشتر اعضای خانواده ما در شغل‌های مربوط به خودرو شاغل هستند. آن‌ها ایده دادند که پشتی‌ای با کارکرد ماساژور طراحی کنیم و از سال ۹۲ کار را آغاز کردیم. به دنبال این پیشنهاد، سمیرا خانم هم با اندک معلومات از کار‌های دستی که زمان دانش‌آموزی در مدرسه انجام داده و پادری‌هایی که در خانه‌های این و آن دیده بود، فقط تصمیم گرفت چیزی ببافد برای تکیه‌گاه صندلی راننده‌ها، اما اینکه نامش چه باشد و بازار هدف کجا باشد را نمی‌دانستیم.

۵۰۰ هزار تومان

خانم کرمی در ۱۴ سالگی و آقای انوری در ۱۶ سالگی با یکدیگر ازدواج کردند. وقتی موضوع ازدواج به میان می‌آید. مادر آقای  انوری با لبخند می‌گوید: سمیرا نوه عمویم است؛ و بیشتر توضیح می‌دهد: مصطفی از بچگی، پسر فعال و باغیرتی بود. روزی که دختر عمویم از کربلا برگشته بودند پسرم را می‌دیدم که خیلی تکاپو  کرده  و همه کار‌های مهمانی را رتق‌و‌فتق می‌کند.

آنجا بود که فهمیدم مصطفی عاشق شده است. سمیرا را خواستگاری کردم و این دو با هم ازدواج کردند. ثمره این ازدواج بعد از ۱۲ سال، دو دختر و یک پسر است. انوری که در CIP فرودگاه مشغول به فعالیت بود با تغییر مدیریت، به اجبار راه کسب درآمدش را بعد از یک‌سال بیکاری، تغییر داد.

او بیان می‌کند: اصلا گمان نمی‌کردیم کارمان سرمایه زیادی بخواهد بنابراین با سرمایه اولیه ۵۰۰ هزارتومان کار را شروع کردیم. زوج جوان با این مبلغ فقط توانستند چهار پاکت نخ خریداری کنند و با ۱۰بافنده که بیشتر آن‌ها، اعضای خانواده انوری بود کار را آغاز کردند. کرمی می‌گوید: دور هم جمع شدیم و گفتیم ما گروه اتحاد می‌شویم و اگر شکست خوردیم دوباره برمی‌خیزیم.

صد در صد ایرانیِ

کالایی که آقای انوری و خانم کرمی تولید می‌کنند عرق‌گیر صندلی خودرو نام دارد. همانطور که از نام کالا پیدا ست وظیفه نخست آن جلوگیری از عرق‌کردن در قسمت کمرِ سرنشینان خودرو است. در کنار این، کارایی‌های دیگری هم دارد.

بافت‌های این کالا  به شکلی است که نقش ماساژور کمر هم ایفا می‌کند. عرق‌گیر صندلی خودرو، با  دست و بدون احتیاج به هیچ وسیله خاصی بافته می‌شود و از صفر تا صد آن ایرانی است. به دلیل کار دست بودن این محصول و کاربردش برای رانندگانی که طولانی مدت پشت فرمان می‌نشینند فروش بالایی دارد.

کیفیت؛ اولویت تولید

طرح‌های اولیه این کالا، ایراد‌هایی داشت که به تدریج برطرف شد. حال عرق‌گیر صندلی خودرو توانسته یکی از برند‌های موفق در عرصه لوازم خودرویی باشد. انوری می‌گوید: کیفیت در تولید کالا، اولویت نخست زندگی شغلی ما ست.

آن‌ها که گروه خود را از ابتدا با نام اتحاد نام‌گذاری کرده بودند بعد از موفقیت در تولید عرق‌گیر صندلی خودرو، مارک «Nexus» به معنی گروه متحد را روی کالای خود درج کردند و این روز‌ها با این نام در مشهد شناخته می‌شوند.

بازار عرضه

کرمی و انوری در ابتدا نمونه کار خود را به مغازه‌های لوکس‌فروشی، روکش صندلی خودرو و ... می‌برند و  آن‌ها هم  وقتی با کیفیت خوب محصول مواجه شدند، آن را از این زوج کارآفرین خریداری کردند. آقای توانا یکی از این توزیع کننده‌ها کمک زیادی به کرمی و انوری کرد تا بتوانند شکل ظاهری مطلوبی به کارشان بدهند.

در بیشتر شهر‌های ایران مانند بیرجند، تهران، بندر عباس و ... به طور مستقیم از آنان خریداری می‌کنند و در برخی از شهر‌ها هم کار به توزیع‌کننده و کلی فروش‌ها داده می‌شود و آن‌ها در شهرستان‌ها توزیع می‌کنند. این عوامل نشان می‌دهند این زوج کارآفرین آنقدر به کیفیت کار خود اهمیت می‌دهند که فروش آن از مرز مشهد هم خارج شده است و عرق‌گیر  صندلی خودرو با مارک نکسوز در سایر استان‌ها هم توزیع می‌شود.

خانواده  متحد

با گذشت زمان و برطرف کردن ایراد‌های محصول، رفته‌رفته میزان تقاضای توزیع‌کنندگان برای دریافت محصول بالا می‌رود. در این شرایط نیاز به نیروی جدید بسیار ضروری بود. کرمی و انوری نیرو‌های جدیدی جذب می‌کنند و یک آموزشگر هم به کارگاه می‌آورند تا به نیرو‌های جدید آموزش بدهد.

۱۰ بافنده به ۲۰۰نفر تبدیل می‌شود. در چنین شرایطی این زوج کارآفرین تصمیم گرفتند چند کارگاه تأسیس کنند. آن‌ها کارگاه‌هایی در روستای سربالای شهرستان تربت حیدریه، توس ۳۴، صبا۶۹ و شهرک قدس تأسیس کردند و حال تعداد بافنده‌های آن‌ها به ۴۰۰نفر رسیده است. بافنده‌ها از مناطق مختلف مشهد هستند.

به همراه کرمی و انوری به کارگاه‌شان در صبای ۶۵، محله بهارستان می‌رویم. مکانی که تعداد زیادی از بافنده‌ها جمع شدند تا کار‌های خود را تحویل دهند. عده‌ای دیگر هم آمدند تا برای کار، ثبت‌نام کنند. انوری می‌گوید: دست‌کم روزی ۵متقاضی برای کار بافندگی ثبت‌نام می‌کنند.

هریک از بافنده‌ها بعد از تحویل کارش چند کلاف دیگر نخ از کرمی تحویل می‌گیرد. انوری هم نکاتی را در رابطه با بافت دقیق و زمان تحویل کار به هر یک از بافنده‌ها یادآور می‌شود. میان روابط این زوجِ کارآفرین با بافندگانش هیچ رابطه رئیس و مرئوسی دیده نمی‌شود. خانم انوری می‌گوید: ما با بافنده‌هایمان یک خانواده هستیم.

هر بافنده باتوجه به سرعتی که دارد بین یک تا سه روز برای بافتن عرق‌گیر صندلی  خودرو زمان می‌گذارد. از آنجایی که این زوج کارآفرین روی کیفیت کار، بسیار دقیق هستند برایمان جالب است که بدانیم آن‌ها با کار بی‌کیفیت چگونه رفتار می‌کنند که کرمی می‌گوید: از کار بی‌کیفیت حقوق کم   نمی‌کنیم. چون کیفیت برایمان اهمیت دارد کار را به خود بافنده باز می‌گردانیم تا اشکالاتش را برطرف کند.

مراحل تولید 

نخِ تولید عرق‌گیر از کارخانۀ نخ مردانی در اصفهان تأمین می‌شود. بین یک هفته تا ۱۰ روز، حدود سه تُن نخ به مشهد ارسال می‌شود. بعد از تحویل نخ، تفکیک رنگ صورت می‌گیرد. ۱۰ نوع تنوع رنگی در این نوع نخ وجود دارد، اما ترکیب رنگی نخ‌ها تنوع رنگی عرق‌گیر صندلی خودرو را به ۷۰ نوع می‌رساند.

نخ‌های تفکیک شده از نظر رنگ را به طول پنج، شش متری برش می‌دهند و در کلاف‌های ۳۶ تا ۴۰ تاری بسته‌بندی می‌شوند. نخ‌ها به بافنده‌ها تحویل داده می‌شود. بعد از بافت، کار  را به کارگاه خانوادگی خود می‌برند و میله‌های فلزی بالای عرق‌گیر صندلی خودرو را در آن قرار می‌دهند. دکمه‌هایی هم دو طرف میله قرار می‌گیرد تا محصول آسیب نبیند.

بعد از مرتب کردن عرق‌گیر صندلی  خودرو مارک نکسوز روی آن درج می‌شود و بعد از بسته‌بندی آماده عرضه در بازار می‌شود. به طور متوسط هزینه هر بار خرید نخ ۳۰ میلیون تومان است. انوری می‌گوید: وابسته به قیمت دلار، قیمت نخ هم بالا می‌رود ما هم هر بار قیمت عرق‌گیر  صندلی خودرو را با تفاوت قیمت هزار یا دو هزار تومان به بازار عرضه می‌کنیم.

اما در حال حاضر قیمت آن ۳۰ هزار تومان است. قیمت تمام شده این محصول ۲۹ هزارتومان است و فقط در هر کار هزار تومان سود برای ما دارد. ما از سود زیاد گذشته ایم تا  کیفیت بالاتری نسبت به مارک‌های مشابه داشته باشیم.

توقف در ایستگاه شکست

همه مسیر فعالیت این زوج کارآفرین با موفقیت روبه‌رو نبوده و در زمان‌های کوتاهی که عرصه بر آنان تنگ می‌شد به عقب باز می‌گشتند. اما این شکست‌ها به منزله ترک کردن مسیر نبود و آن‌ها دوباره با انگیزه‌ای قوی‌تر از دفعه‌های قبل، کار خود را از ابتدا سرمی‌گرفتند.

انوری می‌گوید:  اوایل کار، شکست خوردیم، چون نخی انتخاب کردیم که برای محصول ما مناسب نبود. یک سال بین کارمان وقفه افتاد، چون سرمایه‌ای هم نداشتیم، می‌خواستیم کار را جمع کنیم. اما بافنده‌ها نذاشتند و گفتند: ما نمی‌گذاریم این کارِ تولیدی را جمع کنید، چون زندگی ما با این کار می‌چرخد.

فقط کار می‌کنیم

کار تولید عرق‌گیر صندلی خودرو در تابستان و بهار رونق بیشتری دارد و به نوعی کار فصلی است و در فصل زمستان، فروش به کم‌ترین تعداد می‌رسد. کرمی می‌گوید: در زمستان فقط کار می‌کنیم تا بافنده‌ها بیکار نباشند.

آن‌ها در تابستان ما را حمایت کردند و ما باید آن‌ها را در زمستان حمایت کنیم، چون خرج زندگی خود را از کار در کارگاه به دست می‌آورند. خریداران عرق گیر صندلی خودرو این محصول را بیشتر در فصل تابستان استفاده می‌کنند. با وجود اینکه اگر از بُعد ماساژور بودن به این کالا نگاه کرد، فروش آن به تابستان محدود نمی‌شود.

توسعه کار

یکی از دغدغه‌های این زوج کارآفرین، بافندگانشان هستند، کرمی می‌گوید: بافندگان به پول این کار نیاز دارند و از سر دلخوشی کار نمی‌کنند. بافندگان برای هر عرق‌گیر  صندلی خودرو بافته شده ۵ هزار تومان دریافت می‌کنند.

آن‌ها می‌خواهند حقوقشان را بالا ببریم، اما نمی‌توانیم، چون آنقدر از طرف کارخانه‌ای که نخ را از آن می‌خریم، تحت فشار هستیم که حتی از سود خود هم می‌گذریم. اما اگر از نظر سرمایه مالی، محدود نباشیم، می‌توانیم تا ۲ هزار بافنده را به‌کارگیری کنیم.

آرزوی آقای انوری

انوری حال با موفقیت در این عرصه و اثبات برند نکسوز در کشور، آرزویش صادر کردن عرق‌گیر صندلی  خودرو به کشور‌های دیگر است، او می‌گوید: ما می‌خواهیم کار جلو برود؛ یعنی تعداد بافنده‌ها بیشتر شود و ما را حمایت کنند که نخ کافی برسد.

ما هم در مقابل بافنده‌های خود را حمایت می‌کنیم. آرزودارم که کار ما صادر شود و پیشرفت کند، چون کشور‌های خارجی عاشق صنایع دستی هستند. شاید آن چیزی که این زوجِ کارآفرین را از سایر کارآفرینان ایران متمایز می‌کند اتحاد و هم‌بستگی خانواده انوری است.

هریک از اعضا، قسمتی از کارِ تولید عرق گیر صندلی خودرو را به دست گرفته‌اند بدون اینکه بابت کاری که انجام می‌دهند حقوق ماهیانه یا مشخصی را دریافت کنند. مادر آقای انوری علاوه بر کمک کردن در کار تولید، خانه خود را در اختیار فرزندش قرار داده است تا به صورت شبانه روزی بتوانند به راحتی کار خود را پیش ببرند.




* این گزارش سه شنبه ۹ مرداد سال ۱۳۹۷ در شماره ۲۹۵ شهرآرامحله منطقه ۷ چاپ شده است.